Astronomlar, gökbilim tarihinde bir unsur imza atarak Samanyolu Galaksisi’nin dışındaki bir yıldızın yakın çekim manzarasını elde etti. Bu dikkat cazip muvaffakiyet, Avrupa Güney Gözlemevi’nin Very Large Telescope Interferometer (VLTI) sayesinde mümkün oldu. Kelam konusu yıldız ise 160.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve kırmızı süperdev kategorisinde yer alan WOH G64.Süpernova öncesi “dev” yıldızın son anları
Şili’deki Universidad Andrés Bello’dan astrofizikçi Keiichi Ohnaka, elde edilen yeni imajların, süpernova olmaya hazırlanan bir yıldızın etrafındaki gaz ve toz bulutunu gözler önüne serdiğini belirtti. “İlk kere Samanyolu dışındaki bir galakside ölmekte olan bir yıldızın yakınlaştırılmış imgesini almayı başardık” diyen Ohnaka, bu yıldızın etrafını saran yumurta şeklindeki bir kozanın keşfedildiğini söyledi. Bu kozanın, yıldızın patlamadan evvel husus fırlatmasıyla temaslı olabileceği düşünülüyor.
WOH G64, Samanyolu’nun etrafında dönen Büyük Macellan Bulutu adlı küçük galakside yer alıyor. Yaklaşık Güneş’ten 2.000 kat büyük olan bu dev yıldız, gökbilimciler tarafından Behemot Star olarak isimlendiriliyor. 30 yılı aşkın bir müddettir gözlemlenen bu yıldızın birinci manzarasına ulaşmak için teknolojinin gelişmesi beklendi.Süpernova nedir?
Bilmeyenler için, bir yıldızın hayatının son etabında gerçekleşen, inanılmaz derecede güçlü bir patlama olan süpernova, yıldızın nükleer yakıtının tükenmesi ve iç basıncı dengeleyen dış kuvvetlerin çökmesi sonucu ortaya çıkar. Süpernovalar kozmostaki en parlak olaylardan biridir; kısa bir müddet için Güneş’in milyarlarca katından daha fazla parlak olabilirler. Süpernova sonrasında yıldızın çekirdeği çökerek geriye bir nötron yıldızı yahut kütlesine bağlı olarak bir kara delik bırakır. Yıldızın dış katmanları uzaya saçılarak bir süpernova kalıntısı oluşturur; bu gaz ve toz bulutları, yeni yıldız ve gezegen sistemlerinin hammaddesi haline gelir.
Bu fotoğraf için yıllarca beklendi
Astronomlar, 2005 ve 2007 yıllarında yıldızın özelliklerini anlamaya yönelik birinci çalışmaları yapmıştı. Lakin yıldızın net bir imgesine ulaşmak, VLTI’nin ikinci jenerasyon enstrümanlarından biri olan GRAVITY’nin geliştirilmesiyle mümkün oldu. Elde edilen yeni manzaralar, yıldızın son on yılda besbelli bir formda solduğunu ortaya koyuyor. Bilim insanları bu durumu bir yıldızın evrimini gerçek vakitli gözlemleme açısından “benzersiz bir fırsat” olarak nitelendiriyor.
WOH G64 üzere kırmızı süperdevler, hayatlarının son evrelerinde dış katmanlarını gaz ve toz biçiminde fırlatarak binlerce yıl sürebilecek bir süreç geçiriyor. Yıldızdaki bu dramatik değişimlerin, patlayarak süpernovaya dönüşme sürecini hızlandırabileceği düşünülüyor. Bilim insanları yıldızdan püsküren materyallerin kararmadan ve yıldızın etrafındaki toz kozasının beklenmedik formundan de sorumlu olabileceğini düşünüyor. Toz bulutunun yumurta biçiminde olması bilim insanlarını şaşırttı zira evvelki müşahedeler ve bilgisayar modelleri daha farklı bir biçim öngörüyordu.
Bu anomalinin, yıldızın bir yoldaş yıldıza sahip olma ihtimali yahut husus fırlatma süreçlerindeki bilinmeyen bir tesirden kaynaklanabileceği düşünülüyor. Yıldızın giderek solması, daha fazla yakın çekim manzara alınmasını zorlaştırsa da, VLTI’nin gelecekteki güncellemeleri (örneğin GRAVITY+ projesi) bu manileri aşmayı vaat ediyor.
