İran’ın Askeri Gücü Ne Kadar? Küresel Firepower İran ile İsrail’in Askeri Gücünü Karşılaştırdı!

İran ve İsrail ortasında direkt bir askeri çatışma ihtimali, tüm dünyanın gözünü İran’ın askeri gücüne çevirdi. Nisan ayının başında, İsrail, İran’ın Şam’daki diplomatik misyonuna düzenlediği bir hücumda İran’ın 7 üst seviye kumandanını ve askeri çalışanını öldürdü. İran, bu aksiyona karşılık olarak misilleme yapacağını belirtti.

İsrailli yetkililer, İran’ın rastgele bir saldırısına karşı, karşı akın düzenleyeceklerini belirttiler. Bu açıklamalarla birlikte, İran’ın daha fazla misilleme yapacağı ve olayların, devam eden süreçte potansiyel olarak daha geniş bir bölgesel savaşa yol açabileceği öngörüldü.

Bu sırada, ABD Başkanı Biden, İran’ın bir saldırısı durumunda İsrail’e ‘sert’ takviye verme kelamı verdi.

Analistlere nazaran, bilhassa ABD ve İsrail, İran’ın karmaşık askeri yapısına karışmak istemedikleri için yıllardır İran’a direkt askeri akınlardan kaçınıyorlar. Bunun yerine, İsrail ve İran, hava, deniz, kara ve siber akınlar aracılığıyla uzun periyodik bir gölge savaşı başlatmıştı. İsrail, İran’ın askeri ve nükleer tesislerini gizlice amaç alarak kumandanlarını ve bilim insanlarını öldürdü.

Donanma Yüksek Lisans Okulu’nda ulusal güvenlik işleri doçenti ve İran ordusu uzmanı Afshon Ostovar, ‘İran’ın akına uğramamasının bir sebebi var’ diyerek açıkladı: “İran’ın düşmanları İran’dan korkmuyor. İran’a karşı yapılacak rastgele bir savaşın çok önemli bir savaş olduğunun bilincindeler.’

İran, Orta Doğu’nun en büyük askeri güçlerinden biridir. İran İslam Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri, İran İhtilal Muhafızları ve İran İslam Cumhuriyeti Ordusu olmak üzere iki ana kısma ayrılmıştır. Bu iki kuvvetin yanı sıra, İran’ın ayrıyeten polis gücü, paramiliter gücü ve istekli milis gücü (Basij) üzere çeşitli güvenlik ve askeri teşkilatları da bulunmaktadır. İran’ın askeri gücü, büyük bir insan gücüne, geniş bir hava kuvvetlerine, kapsamlı bir balistik füze programına ve büyük bir tank ve zırhlı araç envanterine dayanmaktadır. 

İran, askeri teknoloji konusunda kendi kendine yeten bir ülke olmayı hedeflemekte ve bu doğrultuda yerli üretim silah ve ekipmanlar geliştirmektedir. Bu gayretlerin sonucunda, İran’ın elinde çeşitli menzillerde balistik füzeler, yerli üretim savaş uçakları ve hatta kendi tasarımı denizaltılar bulunmaktadır. Lakin, İran’ın askeri gücü yalnızca silah ve ekipmanları ile hudutlu değildir. İran, uzun yıllar süren çatışmalar ve savaşlar sayesinde tecrübeli ve yetenekli bir askeri takıma sahiptir. Ayrıyeten, İran’ın askeri doktrini, düşmanlarına karşı asimetrik savaş taktiklerini kullanmayı içerir.

Uluslararası bir enstitü tarafından gerçekleştirilen son yıllık değerlendirmeye nazaran, İran’ın silahlı kuvvetleri, klasik ordu ve İslam Devrim Muhafızları Birliği olmak üzere iki ana kısma ayrılmış durumda. Bu kuvvetler, 580.000’den fazla faal işçi ve yaklaşık 200.000 eğitimli yedek işçi ile Orta Doğu’nun en büyük askeri güçlerinden biri olarak kabul ediliyor.

İran’ın ordu ve Muhafızları, her biri başka ve etkin kara, hava ve deniz kuvvetlerine sahip. Muhafızlar, İran’ın hudut güvenliğini sağlama misyonunu üstlenirken, Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanlığı, tüm askeri şubelerin uyumunu sağlıyor ve genel stratejiyi belirliyor.

Muhafızlar, tıpkı vakitte, Orta Doğu genelinde aktif olan ve ‘direniş ekseni’ olarak isimlendirilen vekil milisler ağına silah sağlama, eğitim verme ve destekleme vazifelerini üstlenen seçkin bir ünite olan Kudüs Gücü’nü de yönetiyor. Bu milisler ortasında Lübnan’daki Hizbullah, Yemen’deki Husiler, Suriye ve Irak’taki çeşitli milis kümeleri ve Gazze’deki Hamas ve Filistin İslami Cihad bulunuyor.

İran’ın bu devlet dışı aktörlere sağladığı dayanak ve sistemlerin ölçeği ve çeşidi, insansız hava araçları, balistik füzeler ve seyir füzeleri konusunda eşsiz bir durum oluşturuyor. İranlı uzman Fabian Hinz, bu durumu ‘gerçekten eşi gibisi görülmemiş’ biçiminde nitelendiriyor.

Global Firepower, dünya genelinde 145 ülkenin klasik askeri gücünü kıyaslayan bir derecelendirme sistemidir. Bu sistem, 2024 yılı için yapılan değerlendirmelerde İsrail’in dünya genelindeki askeri güç sıralamasında 17. olduğunu, İran’ın ise 14. sırada yer aldığını belirtiyor. 

Bu durum, her iki ülkenin askeri kabiliyetlerinin ve potansiyellerinin bir göstergesi olabilir. İsrail ve İran’ın bu sıralamadaki yerleri, bölgesel ve global güç istikrarları açısından değerli ipuçları veriyor. İsrail’in 17. sırada yer alması, ülkenin askeri teknolojideki ilerlemesini ve savunma stratejilerini gösterirken, İran’ın 14. sırada olması, ülkenin askeri kapasitesini ve bölgesel tesirini yansıtıyor.

Global Firepower, 2006 yılından bu yana 145 farklı ülkenin askeri güçlerini karşılaştıran bir sıralama yayınlıyor. Bu sıralama, her ülkenin karada, denizde ve havada uyguladığı klâsik savaş tekniklerini 60’tan fazla faktör dikkate alarak kıymetlendirir. Ülkü bir puanın 0,0 olduğu bu derecelendirmede, ülkelerin askeri kapasiteleri ve stratejileri ayrıntılı bir halde incelenir.

Son yapılan değerlendirmeye nazaran, İsrail 0,2596 puan ile İran’ın 0,2269 puanını geride bıraktı. İsrail’in İran’a karşı elde ettiği bu üstünlüğün temel sebepleri ortasında coğrafik pozisyonu, askeri rezervlerinin büyüklüğü (İran’dan 115.000 daha fazla personel), savunma bütçesinin büyüklüğü (İran’dan 14 milyar dolar daha fazla) ve hava gücünün kapasitesi (İran’dan 61 uçak daha fazla) gösteriliyor.

İran’ın nükleer silah kapasitesine sahip olup olmadığı, memleketler arası toplumun en çok merak ettiği bahislerin başında gelmektedir. İran, nükleer güç programını sivil hedeflerle yürüttüğünü, yani güç üretimi ve tıbbi araştırmalar için kullandığını argüman ederken; Amerika, İsrail ve birçok Avrupa ülkesi İran’ın nükleer silah üretme kapasitesine ulaşmaya çalıştığından şüphelenmektedir.

Bu husustaki belirsizlikler, İran’ın nükleer programının tabiatı ve gayeleri hakkında daima tartışmalara yol açmaktadır. İran, nükleer silahların üretimini yasaklayan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ve Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire Mutabakatı’nın (NPT) bir üyesidir. Fakat, IAEA ve başka memleketler arası gözlemciler, İran’ın nükleer programının büsbütün sivil maksatlı olduğuna dair kesin bir ispat sunamamıştır.

Konuya ait geçtiğimiz yıl Mayıs ayında, İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant tarafından yapılan açıklamada; İran’ın 5 nükleer bomba yapmaya yetecek kadar uranyum biriktirdiğini belirtilmişti. Ancak, İran’ın şimdi nükleer silahlar için gerekli olan yüzde 90 saflıkta uranyum zenginleştirdiği düşünülmüyordu.